JADAMOWO.
Pierwotnie Jadamowo było folwarkiem utworzonym w 1856 roku. Wchodził w skład majątku w Witramowie, który stanowił własność znanego rodu Finck von Finckenstein. W 1876 roku wieś składała się z 5 domów zamieszkanych przez 86 osób. W tym okresie w Jadamowie powstał zachowany do dziś pałac oraz otaczający budowlę park. W 1910 roku majątek obejmował obszar o powierzchni 550 ha. Liczba mieszkańców w porównaniu z poprzednim okresem wzrosła do 126 osób, zaś liczba domów do 8. Przed wybuchem II wojny światowej właścicielem majątku był niejaki Wannow. Po 1945 roku Jadamowo weszło w skład Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Waplewie. W 1996 roku teren dawnego majątku (zespół pałacowo-dworski) trafił w ręce prywatne. W 2005 roku miejscowość była zamieszkana przez 34 osoby.
W parku umieszczona tablica pamiątkowa.
PAWŁOWO gm. GIETRZWAŁD
Dwór w Pawłowie odremontowany znajduje się obecnie w rękach prywatnych.
PAŁAC W PACÓŁTOWIE.
W roku 2000 gospodarstwo rolne wraz z zespołem pałacowo-parkowym nabyła od Agencji Nieruchomości Rolnych spółka „Baltic Investment“ Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku, która przez kilka lat prowadziła tu produkcję roślinną i zapoczątkowała hodowlę bydła francuskich ras mięsnych Charolaise i Limousine.
Od wiosny 2008 roku gospodarstwo i pałac ma nowych właścicieli, którzy starają się przywrócić temu miejscu pierwotny charakter, odtworzyć jego świetność i tchnąć w nie „nowe życie.“ Zrestrukturyzowano gospodarstwo rolne, wybudowano nowe pomieszczenia gospodarcze dla powiększanej hodowli Charolaise i Limousine w miejscu oddalonym od zespołu pałacowo-parkowego, powiększono obszar gospodarstwa do 1000 ha (największa powierzchnia od początku istnienia gospodarstwa), cały areał ziem przeznaczono na pastwiska i łąki kośne – co daje gościom pałacu niezwykłe wrażenie wiecznie zielonych wzgórz aż po linię horyzontu.
Przeprowadzono na dużą skalę prace budowlano – remontowe. Powstał kameralny, komfortowy, ekskluzywny ośrodek konferencyjno – koncertowy. Ciekawostką jest stała wystawa malarska pastiszy dzieł Rembrandta.
Mortęgi.
Z historią majątku w Mortęgach nierozerwalnie związana jest jego niegdysiejsza mieszkanka – siostra Magdalena Mortęska – mistyczka i autorka dzieł religijnych, reformatorka zakonu benedyktynek.
Magdalena Mortęska urodziła się w 1554 roku, w Pokrzywnie, nieopodal Grudziądza. Pochodziła z rodziny senatorskiej - ojciec Melchior Mortęski, był starostą pokrzywieńskim i podkomorzym ziemi chełmińskiej. Matka Elżbieta z Kostków była siostrą biskupa chełmińskiego Piotra Kostki. Poprzez Matkę Magdalena spokrewniona była z możnym rodem Kostków, w tym także ze św. Stanisławem Kostką. Krewnymi Magdaleny Mortęskiej byli także: Anna Jagiellonka - żona Stefana Batorego, opat Jan Kostka z Oliwy, wojewoda pomorski Krzysztof Kostka. Nadmienić należy, iż oprócz pokrewieństwa z Piastowski rodem królewskim, Magdalena spokrewniona była z rodem Sapiechów, jednym z najpotężniejszych rodów magnackich w Polsce i na Litwie. Jej rodzona siostra Anna Ludwika wyszła za mąż za Ernesta Weihera, z którego rodu pochodzą założyciele Wejherowa. Jedną z posiadłości rodziny Mortęskich była wieś Mortęgi, położona niedaleko Lubawy.
Mortęgi (niem. Mortung) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W zabytkowym pałacu z XIX w. (do 1945 r. należał do rodziny Geiger) mieści się obecnie pensjonat agroturystyczny.[1]
W XIV wieku była to wieś szlachecka na prawie polskim (prawo lokacyjne). Wielki mistrz krzyżacki Michał Küchmeister zmienił na prawo chełmińskie. Później wielki mistrz Dytryk von Aldenburg nadał wieś Ludwikowi z Krzykos, a w 1402 przywilej potwierdził biskup Chełmiński Jan dla Ludwika z Mortęg (protoplasta rodu Mortęskich, wśród których dwóch było wojewodami chełmińskimi. Ród pieczętujący się herbem Orlik był pochodzenia pruskiego i przeniósł się z Pomezanii do Ziemi Chełmińskiej). W okresie krzyżackim wieś wchodziła administracyjnie do wójtostwa bratiańskiego. W 1497 r. Ludwik z Mortęg zapisał dominikanom w Toruniu 300 marek na odprawianie jednej mszy świętej w tygodniu. W 1556 r. urodziła się w Mortęgach Magdalena Mortęska, późniejsza ksieni zakonu Bernardynek w Chełmnie. W 1667 r. właścicielem wsi był Stanisław Narzymski.
W 2013 roku nowymi właścicielami posiadłości stali się właściciele firmy JS PPUHiE Szynaka. Alina i Jan Szynaka za honorowy cel postawili sobie odtworzenie przedwojennej historii zabytkowego Pałacu, oraz budynków do niego należących.
