Wycieczka 27.08.2016 rok.

Pan Ryszard Pilachowski obecny włściciel zamku opowiadał nam historie związane z zamkiem.
Pierwszy zamek krzyżacki w Przezmarku został wzniesiony z drewna w II połowie XIII w. Wznoszenie nowego, tym razem z cegły, zainicjował komtur dzierzgoński Luter z Brunszwiku, pełniący równocześnie obowiązki wielkiego szatnego zakonu. Obiekt stanął na miejscu dawnego grodu pruskiego; prace trwały od 1316 do 1331. Początkowo na zamku rezydował prokurator krzyżacki, następnie obiekt stał się siedzibą wójta. Chociaż zamek położony był w bardzo dogodnym do obrony miejscu, w 1410 został przejęty bez walki przez wojsko Władysława Jagiełły, by już rok później wrócić do Krzyżaków na mocy I pokoju toruńskiego (1411). W 1414 obiekt został ponownie zdobyty przez wojska polskie i poważnie zniszczony, jednak wrócił do zakonu, który – wobec doszczętnego zniszczenia pobliskiej warowni dzierzgońskiej – dokonał poważnej rozbudowy i wzmocnienia zamku. W 1437 zamek stał się siedzibą komtura, przeniesiono również do niego sąd ziemski. Mimo tego zamek został zdobyty przez mieszczan z Elbląga w czasie wojny trzynastoletniej, po czym odbity przez Krzyżaków, a następnie oblegany przez wojska polskie. Udało im się jednak zdobyć tylko obszar przedzamcza.

 Widok z wieży zamkowej

 Widok z wieży zamkowej 

Począwszy od 1508 zamek znajdował się w rękach biskupów pomezańskich, a od 1521 w rękach prywatnych rodzin von Egmon i von Werdte^[2]. W związku z tym w latach 80. XVI wieku przeszedł kolejną przebudowę, która miała uczynić z niego rezydencję w miejsce budowli typowo obronnej. W 1626 właściciele Przezmarka poparli Szwedów i kilkakrotnie udostępnili im zamek w celu zaopatrywania w żywność. W czasie potopu szwedzkiego podupadły budynek stał się stałą kwaterą szwedzką. Przez cały XVIII i XIX wiek obiekt, chociaż mieścił Urząd Ziemski, był poważnie zaniedbany, a proces jego popadania w ruinę został przypieczętowany, gdy pod koniec XVIII stulecia rozpoczęto rozbiórkę murów w celu pozyskania budulca na folwark i zbór ewangelicki. W roku 1935 podjęto nieukończone prace konserwatorskie oraz porządkowanie ruin. Z kolei w 1958 wieża i zachowane obiekty na przedzamczu zostały zaadaptowane na ośrodek wczasowy (wzniesiono wówczas zespół drewnianych domków turystycznych). Obecnie zamek jest w rękach prywatnych, na jego terenie rozpoczęły się prace renowacyjne i częściowa odbudowa. Obiekt jest udostępniany turystom.

Pierwotny wjazd do zamku prowadził przez przedbramie, dziś całkowicie zniszczone. Prowadziło ono na przedzamcze, na którym wznosiła się zachowana do dnia dzisiejszego, wzniesiona na prostokątnym planie wieża (35 metrów wysokości) oraz zespół budynków gospodarskich (zachowanych w ruinie). Wieża zamkowa pełniła zarówno funkcje obronne i sygnalizacyjne, typowe dla zamków krzyżackich, jak również więzienne (piwnice). Na przedzamczu znajdowała się jeszcze jedna, cylindryczna wieża.
Na teren głównego zamku prowadził dodatkowy most zwodzony ponad mokrą fosą (obecnie wysuszona). Zamek główny był czworobokiem o wymiarach 47 metrów na 73 metry, otoczonym dwiema liniami murów obronnych. Podstawowym komponentem tej części założenia był początkowo dwukondygnacyjny, zamieszkiwany przez rycerzy budynek z kapitularzem i kaplicą, w późniejszym okresie istnienia obiektu rozbudowany. Budynek ten łączył się z wieżą pełniącą funkcje sanitarne, wieżą obronną oraz wieżą-skarbcem. Z wymienionych baszt do dnia dzisiejszego zachował się jedynie fragment tej ostatniej. Pozostały również niewielkie fragmenty murów zewnętrznych oraz zarys położonej w skrzydle wschodnim sali opartej na granitowych filarach. Czytelny jest też zarys bramy wjazdowej.

Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim

 

Muzeum Tradycji Szlacheckiej – mieści się w zespole pałacowo-parkowym w Waplewie Wielkim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ. Stanowi oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Majątek Waplewo Wielkie do końca XVI wieku był częścią dóbr rycerskich. Następnie przeszedł w ręce polskich rodów szlacheckich: Niemojewskich, Zawadzkich, Chełstowskich, Bagniewskich i Sierakowskich. Od 1759 roku Waplewem władała zasłużona dla kultury polskiej na Powiślu rodzina Sierakowskich.

 Ostatnim właścicielem był Stanisław hrabia Ogończyk-Sierakowski, ożeniony z Heleną z książąt Lubomirskich. Od 1933 roku majątkiem, z wyłączeniem pałacu i parku, władał Zbigniew Donimirski herbu Brochwicz, syn Kazimierza Donimirskiego z Małych Ramz.

Za czasów hr. Sierakowskich w majątku istniała biblioteka tworzona od XVIII w., zawierająca około 11 tys. tomów. Wnętrze dworu zdobiło około 400 obrazów takich malarzy jak: Tycjan, Peter Paul Rubens, Albrecht Dürer, Aleksander Orłowski, Franciszek Smuglewicz, Andrzej Stech oraz gdańskich artystów Meyerheimów.

W 2011 muzeum przejęło na własność również nieruchomości folwarczne. Poza pałacem, parkiem ze stawem oraz folwarkiem w skład zespołu wchodzi również wybudowany w latach 1933-1937 dom Zbigniewa Donimirskiego. W 2012-2015 zajmujący ponad 20 ha zespół pałacowy poddano rewaloryzacji, której koszt wyniósł ponad 8 mln zł

W latach trzydziestych dobra dworu zostały rozparcelowane przez władze niemieckie, część zbiorów trafiła do Gdańska. Pod koniec wojny zbiory zostały rozproszone i w większości zaginęły. Ocalałe kilka procent znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Bibliotece PAN w Gdańsku.

 Po wojnie majątek przeszedł w ręce PGR, przekształconego następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej. Pod koniec l. 70. XX wieku cały obiekt wpisano do rejestru zabytków. Od listopada 2006 roku obiekt jest w posiadaniu Muzeum Narodowego w Gdańsku, które stworzyło tam oprócz Muzeum Tradycji Szlacheckiej, Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią. W 2010 muzeum zwiedziło ponad 4,6 tys. osób.

Po wycieczce obiad zjedliśmy w Restauracji Smakosz w Sztumie.

Czerwiec 2016 rok.

 W czerwcu 2016 roku odbyło się spotkanie integracyjne w Dawidowym dworze.

 Obiekt Dwór Dawidy usytuowany jest w Pasłęku w województwie warmińsko-mazurskim, 32 km od Krynicy Morskiej.